من شخصا خیلی کم از وسیله‌ی نقلی شخصی استفاده می‌کنم و تا حدود یک سال پیش برای جابه‌جایی‌های بین شهری از BRT، تاکسی و مترو استفاده می‌کردم. در سال اخیر اما اتوبوس هم به این ۳ اضافه شده و تقریبا جای تاکسی را گرفته. الان ترتیب استفاده من از وسایل حمل و نقل شده: اتوبوس، BRT، تاکسی، مترو.
چه شد که یک مرتبه در سال اخیر این قدر از اتوبوس استفاده می‌کنم؟ احتمالا یکی از دلایل مهم تغییراتی بود که در مسیرهایی که من معمولا می‌روم ایجاد شد، امسال بیشتر از هر سال دیگر به مرکز شهر(سمت میدان انقلاب مثلا) رفتم و خواهم گفت چطور این موضوع تأثیرگذار بود.
من تجربه خوبی از BRT داشتم و خط BRT چمران جزو مسیرهایی است که تقریبا هر هفته استفاده می‌کنم. همین تجربه باعث شده بود بخواهم اتوبوس‌های معمولی را هم تجربه کنم. مانع اصلی در برابرم نداشتن دسترسی به نقشه خطوط این اتوبوس‌ها بود و پیش فرض‌هایی که در پس ذهنم داشتم. چند بار با جستجو در اینترنت تلاش‌های کوچکی کرده بودم تا نقشه خطوط اتوبوس‌های شهر تهران را پیدا کنم ولی هر بار به در بسته می‌خوردم. نهایتا به سایت‌هایی می‌خوردم که یا کار نمی‌کرد، یا سخت پیدا می‌شد، یا اطلاعاتش ناقص بود.
در کنار این موضوع پیش‌فرض‌هایی بود که در ذهن من نقش بسته بودند. فکر می‌کردم اتوبوس‌ها برنامه زمانی مرتبی ندارند، معلوم نیست چقدر باید در هر ایستگاه برای اتوبوس بایستم. به تابلوهایشان اعتماد نداشتم. به نظرم می‌آمد اتوبوس‌ها کند هستند و مسیر اتوبوس را با تاکسی بروم بهتر خواهد بود. اینکه در اطرافیانم هم کسی را نمی‌دیدم که از اتوبوس استفاده کند من را به قضاوت‌های خودم مطمئن‌تر کرد.
یکی از همین روزهای امسال که به واسطه رفت و آمدم به مرکز شهر بیشتر در معرض دیدن اتوبوس‌ها بودم، گفتم باز هم تلاش کنم برای پیدا کردن نقشه خطوط و این بار موفق شدم و در کمال تعجب دیدم علاوه بر زمان‌بندی قراردادی به صورت زنده هم زمان‌بندی دارد و می‌توان فهمید اتوبوس بعدی کی به ایستگاه خواهد رسید.
نقشه خطوط و زمان‌بندی
برای دیدن نقشه خطوط کافی است به یکی از سایت‌های http://map.tehran.ir یا http://tehrantrafficmap.ir بروید. در هر کدام هر جای نقشه راست کلیک کرده و گزین ایستگاه‌های اتوبوس را بزنید، ایستگاه‌های اطراف آن نقطه را به شما نشان خواهد داد. بعد اگر روی هر کدام از آن ایستگاه‌ها بروید و کلیک کنید، مسیر آن خط را برای شما نشان خواهد داد. همانجا هم زمان ورود اتوبوس به ایستگاه را خواهید دید.
نقشه تهران ترافیک(لینک دوم) در حالت معمولی هم ایستگاه‌های اتوبوس را نشان می‌دهد. ولی قابل کلیک نیستند. از مسیریاب آن هم من استفاده کرده و راضی‌ام، می‌توانید انتخاب کنید که می‌خواهید مسیر را با حمل و نقل عمومی بروید و مسیرهای متعددی با استفاده از اتوبوس، BRT، مترو به شما نشان خواهد داد. تهران ترافیک برای اندروید(نمی‌دانم برای IOS دارد یا نه) اپلیکشنی دارد که قابل قبول است و من از آن هم استفاده می‌کنم.
سایت دیگری هم هست که می‌خواهم معرفی کنم و آن سایت شرکت واحد اتوبوسرانی است. در اینجا علاوه بر زمان‌بندی‌های زنده می‌توانید زمان‌بندی‌های قراردادی هر ایستگاه را ببینید. برای وقت‌هایی که زمان‌بندی زنده کار نمی‌کند یا وقت‌هایی که می‌خواهید برای چند ساعت یا روز بعد برنامه ریزی کنید.
نکات مثبت استفاده از اتوبوس‌ها و سرویس‌های مرتبط
- زمان‌بندی زنده‌ای که داده می‌شود خیلی دقیق است و واقعا قابل اتکا.
- اپلیکیشن تهران ترافیک خوب و کار راه انداز است.
- زمان‌بندی قراردادی هم خوب است و معمولا حضور اتوبوس کمتر از ۶-۷ دقیقه با آنچه قرارداد شده تفاوت دارد.
- اتوبوس‌ها کمتر شلوغ هستند.
- اتوبوس‌ها سریعتر از آنچه فکر می‌کردم مرا به مقصدهای مختلف رسانده‌اند.
- به خصوص در مرکز شهر اتوبوسرانی پوشش خوبی دارد.
- تمامی اتوبوس‌هایی که من سوار شدم را با کارت مترو توانستم پرداخت کنم.
- قبلا سایت و نقشه‌شان در دسترس نبود الان با جستجوی ساده می‌توان به سرویس‌ها رسید.
چند نکته منفی در مورد اتوبوس‌ها و سرویس‌های مرتبط با آن
- کم پیش نمی‌آید(به خصوص اخیرا) که سرویس زمان‌بندی زنده کار نکند.
- اتوبوس‌ها زود تعطیل می‌شوند. حدود ساعت ۸ سرویس‌های اتوبوسرانی تمام می‌شود و به نظرم این برای تهران خیلی زود است. مترو و BRT اینطور نیستند. این به نظرم مهم‌ترین ایراد اتوبوسرانی است.
- اتوبوس‌ها همچنان با وجود تدابیر اتخاذ شده خارج از ایستگاه به خصوص در برخی مسیرها مقدار قابل توجهی مسافر سوار می‌کنند.
- اغلب اتوبوس‌ها کیفیت خوبی ندارند و ظاهرا به نظر می‌رسد آلودگی‌شان هم بالاست.
- پوشش و دسترسی خطوط اتوبوس در مناطق بالای شهر خوب نیست.
- اطلاعات مربوط به اتوبوس‌ها، خطوط و … با یک api خوب در دسترس عموم نیست، تا بقیه بتوانند سرویس‌های بهتری با اتکا به این اطلاعات بسازند.
من و رویای سر وقت رسیدن مثل آلمان و ژاپن
من همیشه با ذوق می‌شنیدم که در کشورهایی مثل آلمان و ژاپن زمان‌بندی وسایل حمل و نقل عمومی به شدت قابل اتکا است. و به نظرم می‌رسید مثلا اگر در ایران هم این طور بشود چه خواهد شد.
اول اینکه برای من طبق روایت افراد قابل اعتماد مشخص شده آنچه در مورد آلمان و ژاپن گفته می‌شود بیشتر افسانه است تا واقعیت. بله حمل و نقل عمومی در آن کشورها خیلی خوب است اما اینکه از زمان‌بندی‌ها یک دقیقه هم تخطی نمی‌شود درست نیست. دقیق بودنشان هم منطقه با منطقه فرق می‌کند.
دوم هم اینکه الان زمان‌بندی زنده اتوبوس‌ها خیلی دقیق است، حالا من چه کرده‌ام؟ نسبت دفعاتی که زمان‌بندی اتوبوس باعث تأخیر من شده به دفعاتی که خودم معطل کرده‌ام و جا مانده‌ام برابر تقریبا برابر صفر است. بیشتر خودم برنامه و زمان‌بندی خودم را به هم می‌زنم تا عوامل دیگر. بیشتر خودم بر هم زننده هستم. بیشتر حس کردم من هستم که آمادگی اتوبوس‌ها و … دقیق را ندارم.
پی‌نوشت: این فقط احساس من بود و اینکه فهمیدم از سمت خودم هنوز خیلی جای کار دارم و گرنه می‌دانم در این گونه موارد بحث و مسأله زیاد است و نمی‌توان به راحتی بار را روی دوش فرد انداخت.
خیلی عالی بود اطلاعات ممنون از لینکی که گذاشتید