اولین درس مدرسه، درس اخراج باشد

اولین درس مدرسه، درس ترک مدرسه باشد. اولین زنگ یک معلم به جای پاسخ به دفتر چند برگ، ترسیم شرایطی باشد که دانش‌آموز پس از آن باید کلاس را ترک کند. اولین اصل قانون‌اساسی، مشخص کند در چه شرایطی وظیفه داریم آن را برچینیم. اولین پند پدر و مادر این باشد که چه وقت باید آن‌ها را ترک کنیم.

با اهدافی وارد کاری می‌شویم اما پس از مدت زمانی از اهداف اولیه غافل می‌شویم کارمان را ادامه می‌دهیم بدون توجه به نیت اولمان. کار را تمام می‌کنیم تازه متوجه می‌شویم در انتهای مسیر جایی که در ابتدا مدنظر داشتیم نیستیم. حتی اگر گاهی متوجه اشکالاتی می‌شویم ادامه می‌دهیم چون بقیه هم ادامه می‌دهند. شاید حتی وقتی می‌فهمیم این مسیر کارکرد خودش را از دست داده و به هدفی که می‌خواستیم ما را نمی‌رساند به جای مسیر هدفمان را عوض کنیم نه بخاطر اینکه هدف اولیه درست نبوده چون از خارج شدن می‌ترسیم.

نظام آموزشی از همین جنس است در ۷ سالگی پدر و مادر با اهدافی ما را وارد آن می‌کنند. بگذریم از اینکه اصلا در همان ابتدا چقدر مطالعه و تحقیق می‌کنند که این مسیر ما را به آن اهداف می‌رساند یا نه. در ادامه راه هم، چِک نمی‌کنند که واقعا فرزند ما در این نظام آموزشی در مسیری که می‌خواهیم قرار دارد؟ این برچسبی که با عنوان نمره روی فرزند من خورده واقعا نشان دهنده میزان موفقیتش در آن مسیری که ما می‌خواهیم هست؟ علاوه بر هزینه مادیِ فرعی، قسمت عمده‌ای از ۱۲ سال عمرمان را در مدارس می‌گذرانیم و در انتها اصلا حساب نمی‌کنیم چقدر به آنچه می‌خواستیم رسیدیم. فکر نمی‌کنم فقط پدر و مادر مقصر باشند، حتی مقصر اصلی هم معلوم نیست آن‌ها باشند چون پس از آن حالا که نوبت به انتخاب‌های خودمان می‌شود همین روش را ممکن است در پیش بگیریم مثلا تحصیلات دانشگاهی و خیلی امور دیگر.

به نظرم قبل از ورود به هر کاری می‌بایست مانند عملیات‌های نظامی مسیر خروج و شرایط عقب‌نشینی را مشخص کنیم و در طول انجام کار مانند یک فرمانده مرتبا اهداف اولیه را با مسیر پیش‌رو تطابق دهیم و با شجاعت هنگام نیاز مسیرمان را اصلاح یا اصلا از مسیر خارج شویم. مثلا قبل از انتخاب شغل جدید اگر هدفمان حقوق خوب است باید مشخص کنیم که اگر حقوقمان از این مقدار کمتر شد یا سرعت افزایش سالانه آن از این مقدار کمتر بود نیاز به تغییری است. مثال دیگر تحصیلات دانشگاهی، اگر با هدف داشتن شغل خوب و وضع مالی مناسب وارد دانشگاه می‌شویم در صورتی که بعدا بفهمیم دانشگاه نه شرط کافی است نه لازم، باید تجدید نظر کنیم. چون رتبه خوبی آورده‌ایم، چون همه می‌روند، چون نصفش را رفته‌ایم، دلیلی بر ادامه مسیر نیست.