اخیرا با یکی از نزدیکان سر قابل جمع نبودن علم خدا به تصمیمهایی که انسان خواهد گرفت و اختیار، و در ادامه سر قابل جمع نبودن نوع خاصی از علیت و اختیار چند سری بحث و گفتوگو کردهام. در مرحله کنونی قرار شد من استدلالم را بنویسم تا شاید بحث بهتر پیش برود.
حین آماده شدن برای نوشتن استدلال گفتم خوب است نسخهی کمی ویرایش شده آن را اینجا هم منتشر کنم. ویرایش شده چون اینجا میتوانم کمی حاشیه هم بروم و ارجاع بدهم به کلید واژههای دقیقتری که در متون فلسفی متداول است. در هر حال قصد داشتم در مورد این مسأله اینجا بنویسم ولی گذاشته بودم بعد از مطالعه و فکر بیشتر، شما هم این نوشته را در حد چرکنویس بدانید. در آینده که خودم هم به جمعبندیای رسیده باشم، با دقت و توضیحات بیشتری خواهم نوشت.
حاشیههایم را با این شروع کنم که مسأله قابل جمع نبودن علم مطلق خدا و اختیار مسأله جدیدی نیست و جزو مسألههای متداولی است که من هم در حد خودم با آن درگیر بودهام. برای خود من سابقه آن برمیگردد به کودکیام(اواخر دبستان) و هیچگاه نتوانستهام از آن کاملا رد شوم. در این سالهای اخیر هم این مسأله با صورتبندی جدیدِ نسبت اختیار، اراده آزاد(Free will) و تعینگرایی(Determinism) برایم مطرح است.
استدلال و جهتگیری من در این مسأله و به خصوص در طرحبندی جدید آن بسیار متأثر از استدلالهای پیتر ون اینواگن(Peter Van Inwagen) است، فیلسوفی که در این زمینه مقاله و کتابهایی منتشر کرده است. من اولین باری که مقاله ایشان را خواندم به نظرم آمد هم صورتبندی استدلال هم دقت آن بسیار خوب است. برای هر کسی که این مسأله برای او جدیست فکر میکنم خوب باشد نوشتههای ون اینواگن را اگر تا به حال نخوانده بخواند. میتوانید با مقاله The Incompatibility of Free Will and Determinism شروع کنید. خودم هم در حال حاضر در حال خواندن کتاب An Essay on Free Will ون اینواگن هستم.
برویم سر چرکنویس استلال من در مورد اختیار و علیت.
ادامه ی مطلب